مردانی که به دلیل صفراوی مزاج بودن، تحت اثر کمترین محرکهای محیطی، خیلی سریع دچار تلون مزاج و عصبانیت و بدخلقی می شوند نیز به محض بروز چنین حالتهایی می توانند برای خوددرمانی به نوشیدن یک لیوان شربت آب لیمو و یا یک لیوان آب انار و یا آب زرشک و یک فنجان عرق کاسنی هر روزه و یا سایر صفرابر ها ی طبیعی و بی ضرر، برای فرونشاندن صفرا و تمدد اعصاب روی آورند. برای افراد دیابتی و همچنین سایر افرادی که به سلامت کبد و سلامت عمومی خود اهمیت می دهند، توصیه می شود به جای مصرف شکر در شربت آبلیمو، حتما از عسل استفاده کنند.
همچنین در صورت عدم دسترسی به هیچ یک از مواد ذیل، نوشیدن یک لیوان آب خنک، و در صورت روزه داری و یا عدم امکان استفاده از نوشیدنیها،کشیدن چند نفس عمیق و تغییر حالت فرد از حالت ایستاده به نشسته و یا از حالت نشسته به خوابیده، می تواند تا حد زیادی از تداوم بدخلقی های ناگهانی و عصبانیت و بروز تپش قلب و حمله های قلبی احتمالی ناشی از آن، جلوگیری کند.
به اطرافیان مردان یا زنانی که زود عصبی می شوند توصیه می شود که به جای آزردگی از بدخلقی ایشان، در زمان مواجهه؛ به چشم یک بیماری به این سوء رفتار در هر فردی نگاه کرده و به جای درگیر شدن فوری با شخص بیمار و عصبی، در صورت امکان با خوراندن یکی از صفرابرهای زیر به فرد؛ نظیر عرق کاسنی، شربت آبلیمو و یا آب انار یا آب خنک، به فرد و دعوت او به آرامش و چند نفس عمیق، دور او را خلوت کنند و برای خودداری از شنیدن حرفهای آزاردهنده، حرکات تند و سایر عکس العملهای بیمار گونه و آسیب زننده، فرد را با یک جمله ی ساده متوجه عصبانیت خود نموده نظیر:
"تو الان فقط عصبانی هستی بهتر آروم باشی"
و سپس بلافاصله از فرد فاصله بگرفته و دور شوند و تا حد ممکن، حرفهای فرد را در مواقع عصبانیت نشنیده گرفته و جدی قلمداد نکنند . زیرا این چنین حرفها و حرکاتی در حالت قلیان صفرا، تقریبا خارج از کنترل فرد بیمار بوده و در اکثر اوقات، حرفهایی از سر عقل، شعور و عملکردی منطقی و قابل پذیرش نیست.
به کار بستن چنین تمهیداتی علاوه بر کمک به زدودن بار تنش از محیط و شانه ی اطرافیان، برای فرد عصبی و بیمار به صورت ناخودآگاه، به منزله ی نوعی تنبیه کارامد تلقی شده و او را تا حد زیادی از تکرار این عمل باز می دارد.
به علاوه موارد فوق، طبق نظر دکتر حسن ضیائی، مردان یا پسران بالغی که از لحاظ اخلاقی بسیار لجباز، یک دنده، بهانه جو بوده بیش از حد معمول احساساتی به نظر می آیند و حالتهایی از قلیانهای شدید احساسی را تجربه کرده و در عدم توان کنترل احساسات و هیجانات آنی، حالتی از مردان ماچویی را به خود می گیرند، برای درمان می بایست هر شب از یک فنجان عرق کاسنی و مصرف شیر عسل صبحانه و در صورت امکان مصرف شیر انبه در وسط روز استفاده کنند.
همچنین این افراد می بایست از خوردن دارچین و زعفران و رازیانه و سس و سس فلفل اجتناب کنند.*
چگونه آغاز یک بحران عصبی- صفراوی را در خود و یا دیگران تشخیص دهیم؟
یکی از نشانه های آغاز بحرانهای صفراوی در مردان یا افراد عصبی، شروع حساسیتهای آنها به صداهای محیطی و محرکهای نوری و صوتی دور یا نزدیک، نظیر صدای موسیقی محیط، صدای بازی بچه ها، نور زیاد یا نورهای نقطه ای فضای خانه نظیر روشنایی پنجره، بی نظمی نسبی محیط در ترا کنش رنگهای گرم محیط اطراف نظیر رنگهای سرخ و نارنجیست.
معمولا با بروز خستگی در افراد، چنین حساسیتهای ذهنی و حسی در آنها اوج می گیرد و فرد لب به شکوه از صداهای محیطی و یا شدت نور و یا شلوغی فضا می گشاید که می تواند به عنوان نشانه هایی برای قلیان صفرا تلقی شود. همچنین به دلیل ترشح صفرا در هنگام گرسنگی، این افراد تحمل گرسنگی را نداشته و در صورت عدم دریافت به موقع غذا، دچار حالت عصبانیت و پرخاشگری می شوند و با افزایش میزان گرسنگی و ترشح صفرا، مراحلی از سردرد را در جلو و اطراف سر تجربه می کنند. لذا به افراد صفراوی مزاج و تندخو پیشنهاد می گردد به محض مشاهده ی چنین تغییراتی در خلق و خو و آستانه ی حساسیتهای فردی خود، بلافاصله با خوردن یکی از صفرابرهای ذکر شده در این مقاله، مانع بروز تنشهای عصبی بعدی شوند. همچنین به چنین افرادی توصیه می شود به محض ورود به خانه و قرار گیری در فضای خانوادگی، از یکی از صفرابرهای فوق، به عنوان یک نوشیدنی مفید و کارامد برای رفع خستگی و تمدد اعصاب استفاده کنند.
به عنوان تجربه ی موفق نگارنده، می توانید مقدار ی عسل را در یک شیشه ی آبلیمو، که کمتر از یک سوم حجم آن را آبلیمو گرفته و مابقی آن خالیست را، تا حدی با عسل پر کنید به طوریکه با بستن در شیشه و تکان دادن آن، مایع نیمه غلیظی از شربت آبلیمو و عسل تهیه شود. این محلول عسل و آبلیمو را همیشه بر روی میز نهار خوری خود و یا در قسمت بار یخچال داشته باشید و در صورت عدم داشتن منع پزشکی به مصرف هر یک از مواد آبلیمو و عسل، به محض ورود به خانه، و یابعد از صرف غذا، با ترکیب مقداری از آن با یک لیوان آب خنک، یک لیموناد فوری برای کاهش خستگی و افزایش نشاط تهیه کرده و بنوشید. با مصرف این شربت خانگی مفید و بی ضرر، علاوه بر کمک به تمدد اعصاب و بهبود خلق و خو، به افزایش دامنه ی سلامتی کبد و سایر دستگاههای داخلی و گوارشی خود نیز کمک کرده اید.
*: دکتر سید حسن ضیائی- بحث مردان ماچویی
نگارنده: راشین گوهرشاهی
منبع:
- سلسله درسهای طب اسلامی آیت الله سید حسن ضیائی
- سلسله بحث مزاجها- دکتر حسین خیر اندیش
- آزمایشات تجربی نگارنده در کنار سایر پژوهشهای طب سنتی و فولکوریک