شکست عشقی یکی از رنجآورترین مشکلاتی است که در طول یک رابطه عاطفی ممکن است برای هر فردی پیش بیاید.
شکست عشقی یکی از رنجآورترین مشکلاتی است که در طول یک رابطه عاطفی ممکن است برای هر فردی پیش بیاید. هرچند کنار آمدن با درد و رنج ناشی از دوری از کسی که از صمیم قلب دوستش داریم و دل در گروی وصال او داشتهایم بسیار سخت است اما این بحران هم مانند بقیه بحرانهایی که در طول زندگی پیش میآید سپری میشود.
فروغ شجاعی، کارشناس ارشد روانشناسی و پژوهشگر و متخصص در حوزه خانواده درباره شکست عاطفی و همچنین نحوه رویارویی با آن توضیحات و راهکارهای مفیدی را ارائه میدهد که در ادامه میخوانید.
شکست عشقی حالتی شبیه سوگ است
عشق از دیدگاههای مختلف، تعاریف متفاوتی هم دارد. عشق را جاذبه و کشش عمیق میان دو فرد که همراه با لذتی مثبت، علاقهای لطیف ایجاد میشود، تعریف میکنند. در دیدگاه روانشناختی هم برای عشق تعاریف مختلفی ارائه شده است.
قطع رابطه از سوی یکی از طرفین یا هر دو به علت نبود رضایت از دستاوردهای عاطفی را که در نقطه مقابل تمام احساسات و عواطف روابط عاشقانه قرار میگیرد اصطلاحا «شکست عشقی» مینامند و فرد حالتی شبیه سوگ یا از دست دادن را تجربه میکند.
گاهی در افرادی که دچار شکست عشقی شدهاند حالاتی نظیر گوشهگیری، زودرنجی، غمگینی، کمحرفی، پرخاشگری، اضطراب، سوءمصرف مواد و الکل، شبگردیهای اغراقآمیز و. . . مشاهده میشود.
مراحلی که عاشق طی میکند
در شکست عشقی فرد حالتی شبیه به سوگ را تجربه میکند که شامل مراحل انکار، خشم، غم و پذیرش است. اولین مرحلهای که فرد تجربه میکند مرحله انکار است و عاشق نمیتواند باور کند که رابطهاش با معشوق پایان یافته است. اولین واکنش انکار ممکن است چند ساعت یا چند روز طول بکشد. ماندن در این فاز میتواند بعدها برای فرد خطرساز شود. دومین مرحله، خشم است.
در این مرحله فرد از اینکه نتوانسته رابطهاش با معشوق را ادامه دهد از خودش خشمگین میشود و احساس گناه شدیدی میکند. حتی گاهی نسبت به دیگران هم دچار خشم میشود؛ مثلا تصور میکند دیگران در اینکه او به معشوقش نرسید مقصرند و آنها را عامل این شکست میداند. مرحله بعدی مرحله افسردگی و غم است. هنگامی که تلاشهای فرد برای جبران ناکامیها از طریق انکار و خشم به نتیجهای نمیرسد این مفهوم که دیگر کاری از دستش ساخته نیست در ذهنش نقش میبندد و دچار افسردگی میشود.
درواقع نرسیدن به معشوق آنقدر فرد را ملول میکند که دیگر انرژیای برایش باقی نمیماند و عواطف، نگرشها و رفتارهای عاشق سرشار از غم، اندوه و افسردگی میشود. در حالت طبیعی فرد بعد از اینکه سه مرحله نخست را پشت سر گذاشت باید به پذیرش برسد و بر حادثه ناگوار درونی خود فائق آید. در بیشتر افراد پذیرش نه به معنای احساس رضایت و خرسندی بلکه به معنای پذیرفتن عدم وصال و از دست دادن معشوق برای ایجاد انطباق و سازگاری است. بعد از پذیرش معمولا علائم باقیمانده افسردگی برطرف میشود و الگوی زندگی فرد به حالت طبیعی بازمیگردد.
وابستهها و افسردهها بیشتر ضربه میخورند
شکست عشقی یک پاسخ هیجانی است که نسبت به فقدان و ناکامی در وصال به معشوق روی میدهد. واکنش افراد در جریان شکست عشقی نهتنها از شخصی به شخص دیگر فرق میکند بلکه در طول زندگی شخص هم از یک دوره به دوره دیگر میتواند متفاوت باشد. افرادی که دارای ویژگیهای شخصیتی وابسته و افسردهخویی هستند دیرتر به پذیرش شکست عشقی خود میرسند و دیرتر و کمتر با وضعیت جدید سازگاری پیدا میکنند.
چقدر طول میکشد؟
پژوهشگران معتقدند فردی که دچار شکست عشقی میشود بهطور طبیعی زمانی کمتر از شش ماه لازم دارد تا مراحل فقدان و سوگ را طی کند و بر غم درونیاش مسلط شده و خود را با شرایط جدید سازگار کند. البته حمایت اطرافیان میتواند در کم شدن مدت زمان ذکرشده موثر باشد.
مردان دیرتر از زنان به پذیرش میرسند
تحقیقات نشان میدهد میزان اندوهی که پس از شکست عاطفی تجربه میشود در زنان بیشتر از مردان است. اما زنان چون در مورد جزئیات رابطه خود با دیگران بیشتر از مردان صحبت میکنند زودتر میتوانند مشکل خود را حلو فصل کرده، به پذیرش برسند. مردان از آنجا که اغلب عادت به گفتوگو درباره روابط عاطفی خود ندارند مدت زمان بیشتری برای رسیدن به پذیرش نیاز دارند و در بعضی افراد شکست عشقی بهطور کامل حل نخواهد شد.
چه باید کرد؟
فعالیتهای آرامبخش انجام دهید این فعالیتها برای افراد مختلف میتواند متفاوت باشد؛ مانند ورزش کردن (یوگا، شنا، پیادهروی و. . . )، شنیدن موسیقیهای آرامبخش، انجام کارهای هنری، سفرکردن و. . .
از نقاط مثبت و منفی رابطه خود فهرستی تهیه کنید
معمولا همه افراد در فرآیند فقدان، خاطرات خوش و نقاط مثبت و خوشایند طرف مقابلشان را یادآوری میکنند؛ از این رو غم و افسوس بیشتری را تجربه میکنند. اما واقعبینی و در نظر گرفتن نقاط مثبت و منفی در کنار یکدیگر به شما کمک میکند رابطه خود را عمیقتر بررسی کرده و به یک خودکاوی برسید. با این کار هم در پشتسر گذاشتن این شکست عشقی رنج کمتری دامنگیرتان میشود و هم در روابط بعدیتان قادر خواهید بود با آگاهی بیشتر منطقیتر عمل کرده و دست به انتخابهای صحیحتری بزنید و از آنچه باعث شکست عاطفی میشود، جلوگیری کنید.
منفیبافی نکنید
از گفتن جملاتی مانند من بدشانسم، من بدبختم، گلیم بخت مرا سیاه بافتند، من دیگر نمیتوانم جفت مناسبی برای خود پیدا کنم، همه مرا رها میکنند، من آدم دوستداشتنیای نیستم و امثال آن بپرهیزید. مأیوس و ناامید نباشید و باور داشته باشید که در صورتی که به پذیرش رسیده و به زندگی عادی برگردید میتوانید از تجربیاتی که در این رابطه نافرجام کسب کرده اید استفاده کرده و رابطه بهتری را با شخص مناسبتری شروع کنید.
روی ویژگیهای مثبت و تواناییهایتان تمرکز کنید
سعی کنید روی زیباییها، جذابیتها، استعدادها، توانمندیها، خصوصیات مثبت اخلاقی خود مثل مهربانی، ایثار، گذشت، صبر و شکیبایی، وفاداری، تعهد و ... متمرکز شوید. این کار میزان رضایت از خویشتن و اعتماد به نفس را در شما تقویت میکند.
به دنبال پایگاههای حمایتی باشید
صحبت با دوستان صمیمی و درددل کردن درباره جزییات شکست عشقی باعث تخلیه هیجانی و سبک شدن شما میشود. درعینحال به حل و فصل سریعتر شکست عاطفی شما کمک میکند. سعی کنید به جمع دوستان گذشته خود بازگردید و به انجام فعالیتهای مثبت بپردازید.
هشدار
از سوء مصرف مواد بپرهیزید
گاهی در زمانی که فرد دچار شکست عشقی میشود از سوی دوستان و اطرافیان خود ترغیب به مصرف انواع مواد مخدر و داروهای روانگردان میشود. آگاهیتان را در زمینه وابستگی به مواد مخدر بالا ببرید و با قاطعیت به چنین پیشنهاداتی «نه» بگوید چراکه مصرف مواد مشکل شما را حل که نمیکند هیچ، بلکه به گرداب و منجلاب اعتیاد هم گرفتارتان میکند که بسیار عمیقتر و رهاییناپذیرتر از شکست عشقی خواهد بود.
مزایای مراجعه به روانشناس
چنانچه فرد در ابتدای شکست عشقی درباره تغییرات حالات روانیاش با متخصصان روانشناسی گفتوگو کند بهتر و راحتتر میتواند از این تجربه تلخ رهایی یابد. روانشناس به عنوان یک شخص بیطرف و با استفاده از آگاهی و تخصص خود میتواند به فرد کمک کند تا نقاط مثبت و منفی رابطه گذشته خود را دریابد. نکات مثبت را در خود تقویت کرده و نقاط منفی را اصلاح کنید.
چه زمانی میتوان رابطه جدیدی را شروع کرد؟ گاهی دیده میشود افرادی که دچار شکست عشقی شدهاند برای التیام درد و رنجشان سعی در برقراری رابطه با فرد جدیدی را دارند. گرچه تحمل درد جدا شدن یا دل کندن از معشوق با حضور یک فرد دیگر راحتتر است اما توصیه میشود تا زمانی که شکست عشقی در فرد بهطور کامل حل و فصل نشده، وارد رابطه جدیدی نشود.
شروع یک رابطه جدید آن هم با هدف فراموش کردن معشوق قبلی سرانجام خوشایندی ندارد. چون بیشتر افرادی که قبل از رسیدن به پذیرش ارتباط جدیدی را با شخص دیگری شروع میکنند برای فرار از موقعیت ایجاد شده و التیام زخمهای عاطفی خود، دست به انتخابهای ناپخته و عجولانه میزنند. از این رو احتمال اینکه انتخاب ناصحیحی داشته باشند و روابط پرتنش و شکست عشقی دوبارهای را تجربه کنند، افزایش پیدا میکند.
شکست عاطفی را جدی بگیرید
بهطور طبیعی فرد باید بتواند پس از گذشت شش ماه به زندگی عادی خود برگردد و خود را با شرایط جدید سازگار کند ولی اگر فردی پس از گذشت این زمان نتواند خود را با شرایط تازه وقف دهد و نشانههای زیر در او مشاهده شود لازم است به رواندرمانگر مراجعه کند تا با استفاده از برنامه درمانی منسجم این بحران را به سلامت پشتسر بگذارد.
- حزن و ناراحتی بیش از حد
- پریشانی ناشی از جدایی
- سر درگمی نقش در زندگی
- کاهش عزت نفس
- مشکل در پذیرش شکست
- عصبانیت بیمورد
- کاهش عواطف و تحرک در زندگی
- احساس پوچی و بیمعنایی
منبع: مجله زندگی ایدهآل