ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
آیات
نسبت دهنده صفت
به
را آیات صفت مکر گویند.
فهرست مندرجات
۲ - مکر در لغت۳ - انواع مکر۴ - معنای غالب۵ - مکر در قرآن ۵.۱ - آیه اول
۵.۲ - آیه دوم
۵.۳ - آیه سوم
۵.۴ - آیه چهارم
۵.۵ - آیه پنجم
۶ - نسبت آیات خدعه به خدا۷ - مراد از مکر خدا۸ - منشا خدعه۹ - پانویس۱۰ - منبع
تعریف
[ویرایش]
"مکر" به معنای
است؛ چه در کار بد باشد و چه در کار خوب.
مکر در لغت
[ویرایش]
در
فی غریب القرآن و
آمده است: "مکر آن است که شخص را با حیله‌ای از مقصودش منصرف کنی.
انواع مکر
[ویرایش]
مکر دو نوع است:
و
. در مکر محمود، جنبه خوب و پسندیده کار و در مکر مذموم عکس آن مراد است".
معنای غالب
[ویرایش]
و
مکر را
و
معنا کرده‌اند که البته این دو
، معنای غالب را در نظر گرفته‌اند.
مکر در قرآن
[ویرایش]
واژه "مکر" و مشتقات آن ۴۳ بار در
به کار رفته است که در پنج
، صفت مکر به
نسبت داده شده است:
← آیه اول
۱. آیه ۵۴ سوره آل عمران: (ومکروا ومکر الله والله خیر الماکرین)
[۱]آل عمران/سوره۳، آیه۵۴. ؛ "و (دشمنان) مکر ورزیدند و خدا (در پاسخشان) مکر در میان آورد و خداوند بهترین مکرانگیزان است".
← آیه دوم
۲. آیه ۳۰ سوره انفال: (واذ یمکر بک الذین کفروا لیثبتوک او یقتلوک او یخرجوک ویمکرون ویمکر الله والله خیر الماکرین)
[۲]انفال/سوره۸، آیه۳۰. ؛ "و (یاد کن) هنگامی را که کافران درباره تو نیرنگ می‌کردند تا تو را به بند کشند یا بکشند یا (از مکه) اخراج کنند و نیرنگ می‌زدند و خدا تدبیر می‌کرد و خدا بهترین تدبیرکنندگان است".
← آیه سوم
۳. آیه ۵۰ سوره نمل: (ومکروا مکرا ومکرنا مکرا وهم لا یشعرون)
[۳]نمل/سوره۲۷، آیه۵۰. ؛ "و دست به نیرنگ زدند و(ما نیز) دست به نیرنگ زدیم و خبر نداشتند".
← آیه چهارم
۴. آیه ۲۱ سوره یونس: (واذا اذقنا الناس رحمة من بعد ضراء مستهم اذا لهم مکر فی آیاتنا قل الله اسرع مکرا ان رسلنا یکتبون ما تمکرون)
[۴]یونس/سوره۱۰، آیه۲۱. ؛ "و چون مردم را پس از آسیبی که به ایشان رسیده است رحمتی بچشانیم بناگاه آنان را در آیات ما نیرنگی است بگو نیرنگ خدا سریع تر است در حقیقت فرستادگان (فرشتگان) ما آنچه نیرنگ می‌کنید می‌نویسند".
← آیه پنجم
۵. آیه ۴۲ سوره رعد: (وقد مکر الذین من قبلهم فلله المکر جمیعا...)
[۵]رعد/سوره۱۳، آیه۴۲. ؛ "و به یقین کسانی که پیش از آنان بودند نیرنگ کردند ولی همه تدبیرها نزد خداست… ".
نسبت آیات خدعه به خدا
[ویرایش]
در
۹
سوره بقره [۶]بقره/سوره۲، آیه۹.
و ۱۴۲
،
و
نیز به
داده شده است که از دو جهت جنبه
آن مراد است:
مراد از مکر خدا
[ویرایش]
اولا، منظور از مکر خدا در این آیات همان
خداوند و تقدیرهایی است که به حرمان و
بدکاران می‌انجامد، و این تدبیر در مرتبه دوم و پس از مکر بندگان و به مقتضای
عملی پسندیده است؛
ثانیا، مکر در مقابل مکر، ممدوح است؛ و در این آیات نیز مکر و حیله خداوند سبحان در مقابل مکر آمده و پسندیده است؛ به عبارت دیگر، خداوند به کسی حیله و خدعه نمی‌کند و کسی را فریب نمی‌دهد؛
منشا خدعه
[ویرایش]
منشا فریب دادن و حیله کردن،
و
است و خداوند سبحان از این نقایص مبرا است؛ ولی کسی که از
خداوند روی می‌گرداند، گرفتار
و
حق تعالی می‌شود؛ این معنای دیگر "مکر خدایی" است.
[۸]راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ص۴۷۱. [۹]قرشی بنابی، علی اکبر، قاموس قرآن، ج۶، ص۲۶۵. [۱۰]قرشی بنابی، علی اکبر، قاموس قرآن، ج۲، ص۲۳۱-۲۳۲. [۱۱]معرفت، محمد هادی، التمهید فی علوم القرآن، ج۳، ص۳۲۱. [۱۲]سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، الاتقان فی علوم القرآن، ج۳، ص۲۳.
پانویس
[ویرایش]
منبع
[ویرایش]