اختلالات سایکوتیک به دسته‌ای از بیماری‌های جدی گفته می‌شود که بر روی ذهن تاثیر می‌گذارند. فردی که به این اختلالات دچار باشد نمی‌تواند با دقت و به درستی فکر کند، پاسخ به احساسات دیگران و درک واقعیت برای او دشوار است، قضاوت درستی ندارد و از درک کامل واقعیت عاجز است.
اگر علائم این اختلالات در فرد شدید باشد، او در برقراری ارتباط با واقعیت دچار مشکل بوده و از انجام دادن کارهای روزمره‌ی زندگی‌اش نیز عاجز خواهد شد. اما نگران نباشید، زیرا نوع شدید این اختلالات نیز قابل درمان هستند.
انواع اختلالات سایکوتیک:
اختلالات سایکوتیک انواع مختلفی دارند و شامل موارد زیر می‌شوند:
- اسکیزوفرنی: افراد مبتلا به این بیماری دچار تغییراتی در رفتار شده و توهمات و تصویرهای خیالی‌ای می‌بینند که دیگران نمی‌بینند. و این علائم بیشتر از 6 ماه طول می‌کشند. علاوه بر این روابط این افراد در کار، مدرسه و یا خانواده تحت تاثیر قرار می‌گیرد.
- اختلال اسکیزوافکتیو: افرادی که علائم هر دو بیماری اسکیزوفرنی و اختلال خلقی (همچون افسردگی و یا اختلال دوقطبی) را دارند، دچار این اختلال هستند.
- اختلال اسکیزوفرنی‌فرم: این نوع اختلال همچون اختلال اسکیزوفرنی است، با این تفاوت که شروعی ناگهانی دارد و علائمش حداقل یک ماه و حداکثر شش ماه باید طول کشیده باشد.
- اختلال روان‌پریشی کوتاه‌مدت یا آنی: افرادی که به این بیماری دچار هستند یک رفتار سایکوتیک کوتاه مدت و ناگهانی دارند و اغلب در مواجهه با اتفاقات بسیار استرس‌زا، همچون مرگ در خانواده رخ می‌دهد. بهبود این بیماری معمولا سریع و کمتر از یک ماه اتفاق می‌افتد.
- اختلال هذیانی: نشانه‌ی اصلی این اختلال، داشتن توهم (یک باور ثابت و نادرست) درباره‌ی شرایط واقعی زندگی است که می‌تواند درست باشد اما نیست. از این توهمات می‌توان به مورد تبعیت واقع شدن از سوی دیگران، در خطر توطئه بودن و یا داشتن بیماری اشاره کرد. این توهمات حداقل تا یک ماه می‌بایست به طول انجامد.
- اختلال سایکوتیک مشترک: این اختلال هنگامی اتفاق می‌افتد که یک شخص در رابطه خود دچار توهمی شده و طرف مقابلش هم این توهم را تصدیق می‌کند.
- اختلال سایکوتیک ناشی از مواد مخدر: این بیماری ناشی از استفاده‌ی بیش از اندازه از مواد مخدر رخ می‌دهد که موجب توهم و صحبت های عجیب و غریب فرد می‌شود.
- اختلال سایکوتیک به دلیل داشتن وضعیت پزشکی دیگر: ممکن است این هذیان‌ها و توهمات و دیگر علائم به دلیل بیماری دیگری که عملکرد ذهن را تحت تاثیر قرار می‌دهد (مانند آسیب سر و تومور)، اتفاق بیفتد.
- پارافرنی: این بیماری علائمی مشابه با اسکیزوفرنی دارد و اغلب در سن پیری شروع می‌شود.
علائم اختلالات سایکوتیک :
مهم‌ترین علائم توهم و هذیان و شکل‌گیری افکار اشتباه است. از دیگر علائم این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- صحبت‌های ناسازگار و درهم و برهم
- افکار مغشوش و گیج کننده
- رفتارهای عجیب و غریب و خطرناک
- حرکات آهسته و غیرعادی
- از دست دادن علاقه به بهداشت شخصی
- بی‌میلی به فعالیت‌های سابق
- داشتن مشکلاتی در روابط شخصی و اجتماعی
- احساس سردی و جدا بودن از دیگران و ناتوانی در بیان احساسات
- نوسانات خلق و خو و یا سایر علائم خلق و خو و حالات فرد همچون افسردگی.
یکی از انواع اختلالات سایکوتیک، اسکیزوفرنی است که در آن فرد ممکن است در خیال خود دوستانی داشته و با انسان‌هایی خیالی ارتباط داشته باشد.
افراد مبتلا همیشه علائم یکسانی ندارند و همچنین این عوامل ممکن است در طول زمان نیز تغییر کند!
علل اختلالات سایکوتیک:
پزشکان علت دقیق اختلالات سایکوتیک را نمی‌دانند. محققان بر این باورند که عوامل مختلفی در این اختلال نقش دارند. برخی از این اختلالات در خانواده شکل می‌گیرند، به این معنی که ممکن است فرد تا حدی این اختلالات را به ارث برده باشد. عوامل دیگری نیز بر رشد این اختلالات تاثیر می‌گذارند، از جمله استرس، سوء مصرف مواد مخدر و تغییرات اصلی در زندگی فرد که ممکن است موجب ایجاد استرس و تنش در زندگی‌اش شود.
افراد مبتلا به اختلالات سایکوتیک خاص مانند اسکیزوفرنی ممکن است در بخش‌های از مغز که فکر کردن، درک کردن و انگیزه دادن او را کنترل می‌کنند نیز مشکلاتی داشته باشد.
در رابطه با اسکیزوفرنی، متخصصان بر این باورند که گیرنده‌های سلول عصبی که با یک بخش شیمیایی مغز به نام گلوتامات کار می‌کنند، ممکن است در مناطق خاصی از مغز کار خود را به درستی انجام ندهند. این اشکال در عملکرد ممکن است تفکر و ادراک فرد را دچار مشکل کند.
این شرایط معمولا در اواخر نوجوانی، در محدوده‌ی سنی 20 تا 30 سالگی در افراد ظاهر می‌شود. و مردان و زنان تقریبا با سهمی برابر درگیر این مشکل می‌شوند.
تشخیص اختلالات سایکوتیک:
پزشکان معمولا برای تشخیص این اختلالات با فرد صحبت می‌کنند. یک چک‌آپ کلی از فرد گرفته و تمامی احتمالات ممکن برای علل این بیماری را در نظر می‌گیرند. علاوه بر این ممکن است از فرد آزمایش خون و تصویربرداری مغزی نیز گرفته شود تا از بیماری‌های جسمی احتمالی نیز مطلع شده و اگر فرد سوء مصرف مواد دارد به درستی شناسایی شود.
اگر پزشک هیچگونه دلیل فیزیکی‌ای برای این عوامل پیدا نکند، ممکن است فرد را به یک روانپزشک و یا روانشناس معرفی کند. این متخصصان نیز با استفاده از مصاحبه‌های خاص و ابزارهای ارزیابی تخصصی فرد را مورد بررسی قرار می‌دهند تا به این نتیجه برسند که آیا فرد مبتلا به اختلال روانی است یا نه؟
درمان اختلالات سایکوتیک:
اکثر اختلالات سایکوتیک با درمان‌های ترکیبی بهبود می‌یابند. پزشکان معمولا از ترکیب دارو و روان‌درمانی برای درمان این افراد استفاده می‌کنند.
دارو: داروی اصلی این نوع بیماری “ضدسایکوتیک” نام دارد و گرچه این دارو به تنهایی درمان نیست اما در درمان برخی علائم مشکل‌ساز همچون توهم و مشکل فکر کردن به فرد کمک می‌کنند. داروهای قدیمی و جدید بسیاری برای حل این مشکلات وجود دارد. پزشکان معمولا داروهای جدید را تجویز می‌کنند، زیرا عوارض جانبی کمتری دارند. برخی از این داروها قابل تزریق نیز هستند و فقط باید یک یا دو بار در ماه مصرف شوند. مدیریت اینگونه داروها نیز ساده‌تر از قرص‌های روزانه است.
روان‌درمانی: مشاوره معمولا انواع مختلفی دارد از جمله فردی، گروهی، خانوادگی، که می‌تواند به فرد مبتلا کمک بسیاری کند. بسیاری از بیماری‌های سایکوتیک سرپایی معالجه می‌شوند، به این معنی که فرد لازم نیست همیشه تحت نظر پزشک و موسسات بستری شود. اما گاهی اوقات که علائم شدید تر است و فرد ممکن است به خود یا دیگران صدمه بزند، بهتر است که فرد بستری شود.
علاوه بر اینها در نظر داشته باشید که طول مدت درمان بسته به هر فرد و شدت بیماری اش و همچنین نوع درمان، متفاوت است.
اختلالات سایکوتیک چه نوع اختلالاتی هستند؟
4.5
(90%)
8
votes