شرایط مطالبه مهریه و آشنایی با شروط دریافت مهریه پس از مرگ شوهر
شرایط مطالبه مهریه پس از مرگ شوهر چیست؟ شاید تصور خیلی‌ها بر این باشد که مهریه فقط در زمان طلاق زوجین مطالبه می‌شود اما مهریه را نه تنها در حین زندگی مشترک بلکه پس از مرگ شوهر نیز می‌توان درخواست کرد و به اندازه دارایی مرد به صورت قسطی یا نقد به زن تعلق خواهد گرفت. یک حقوقدان در گفت‌وگو با «حمایت» در این باره توضیح می‌دهد. لیلا نوربخش درباره حقوق زن در قوانین ما، اظهار کرد: در قوانین کشور ما، حقوق متنوع مالی برای زن در نظر گرفته شده است که بخشی از آنها با ازدواج به زن تعلق می‌گیرد و تامین و پرداختت آن بر عهده مرد است و باید آن را پرداخت کند. وی ادامه داد: البته خیلی از مردم تصور کنند بعد از فوت زوج شرایط مطالبه مهریه غیر ممکن است و زوجه، دیگر نمی‌تواند مالک مهریه مندرج در عقدنامه ازدواج باشد و آن را مطالبه کند. در حالی که امکان دریافتت مهریه برای زن وجود دارد.
شرایط مطالبه مهریه
این حقوقدان بیان کرد: بر این اساس زوجه می‌تواند برای شرایط مطالبه مهریه خود به دادگاه خانواده محل اقامتش مراجعه کند و دادگاه نیز بر اساس اموال باقی مانده از مرد، مهریه را به همسرش می‌دهد. وی با اشاره به اینکه پس از مرگ شوهر، ابتدا باید دیون وی پرداخت شود، خاطرنشان کرد: والدین شوهر، همسر یا همسران وی و فرزندان وی از جمله افرادی هستند که پس از فوت مرد از وی می‌توانند ارث ببرند اما پرداخت ترکه به عنوان ارث به مورثان شوهر، پس از پرداخت دیون و بدهی‌های فرد میسر است.
وی اضافه کرد: مهریه همسر نیز جزو دیون فرد محسوب شده و پس از مرگ وی، در صورت مطالبه همسرش، باید مهریه وی نیز پرداخت شود. نوربخش درباره زمان ارائه دادخواست دریافت مهریه به دادگاه توسط زن نیز، اظهار کرد: زن پس از فوت همسرش تا هر زمانی که خودش اراده کند، می‌تواند به دادگاه مراجعه کند و مهریه خود را مطالبه کند.
محاسبه مهریه بر اساس «شاخص» سال فوت شوهر
وی با اشاره به نحوه محاسبه مهریه توضیح داد: اگر مهریه زن، وجه رایج است (نه سکه یا اموال منقول و غیرمنقول) بر اساس «شاخص» سال فوت شوهر باید مهریه را محاسبه کرد، بنابراین هر زمانی که زن برای مطالبه مهریه خود به دادگاه مراجعه کرد مقدار مهریه بر اساس زمان فوت همسرش محاسبه خواهد شد. نوربخش تاکید کرد: در خصوص مهریه‌ای که سکه یا مال منقول یا مال غیرمنقول باشد، چون این اموال به ارزش روز هستند، عین همان اموال محاسبه و به زن پرداخت می‌شود.
این حقوقدان البته به یک نکته جالب هم در محاسبه مهریه زن اشاره کرد و گفت: زن به طور طبیعی از عین اموال غیرمنقول ارث نمی‌برد بلکه از قیمت آن ارث می‌برد اما اگر مهریه زن، مال غیرمنقولی باشد، عین همان مال غیرمنقول به زن تعلق می‌گیرد و قواعد ارث در این خصوص جاری نخواهد بود.
شرایط مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت اسناد رسمی
وی درباره به اجرا گذاشتن مهریه نیز توضیح داد: زن می‌تواند از طریق دایره اجرای ثبت اسناد رسمی نیز مهریه خود را مطالبه کند. به این صورت که قباله ازدواج خود را به دفترخانه محل ثبت عقد ارائه و تقاضای صدور اجرائیه کند، سپس با اجرائیه صادر شده به واحد اجرای ثبت مراجعه و با معرفی اموال شوهر خود، پرداخت مهریه را از این اموال مطالبه کند. نوربخش تاکید کرد: البته هزینه درخواست اجرای مهریه از اجرای ثبت به میزان نیم عشر (۵ درصد) مبلغ کل درخواستی است که بعد از اجرا، از محلل ترکه پرداخت می‌شود.
این حقوقدان با بیان اینکه تفاوتی در مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت و دادگاه وجود ندارد، افزود: چه زن مهریه را از دایره اجرای ثبت مطالبه کند و چه پس از صدور حکم دادگاه، اجرائیه صادر شود، اجرائیه به وراث متوفی ابلاغ می‌شود و ۱۰ روز مهلت داده خواهد شد تا طلب زوجه را پرداخت کنند، در صورتی که وراث شوهر، دین متوفی را از اموال وی نپردازند، زن می‌تواند با معرفی اموال متوفی به اجرای ثبت، تقاضای توقیف اموال کند و نیز می‌تواند مطالباتی را که شوهر از اشخاص دیگری دارد را توقیف کند.
حق تقدم زن برای مطالبه مهریه نسبت به سایر طلبکاران
وی تصریح کرد: البته اگر شوهر مال و اموالی نداشته باشد، یا دارایی‌های وی کفاف تمام بدهی‌هایش را ندهد، زن برای مطالبه مهریه تا میزان ۱۰ هزار ریال دارای حق تقدم بوده و نسبت به مازاد آن، همچون طلبکاران عادی محسوب می‌شود. نوربخش در پایان گفت: اگر دارایی متوفی کفاف ندهد، به همان میزان از دارایی موجود بین طلبکاران تقسیم می‌شود و وراث تکلیفی برای پرداخت دیون متوفی، مازاد بر دارایی وی ندارند.
آزاده آقاجانی