قرص سفید کوچکی که درد و ترس را از بین می برد، این روزها در سوریه طرفداران زیادی دارد. «کاپتاگون» این روزها بهترین متحد داعشی هاست. البته داعش تنها گروهی نیست که از این ماده مخدر استفاده می کند. اعضای جبهه النصره و همچنین سوریه آزاد که علیه بشار اسد می جنگند هم برای فرار از ترس به این قرص پناه می برند.
یکی از قاچاقچیان مواد مخدر به شبکه «آرته» توضیح می دهد که این قرص عوارض مختلفی دارد: «شما هیجان زده می شوید، می توانید بدون خستگی بجنگید، مستقیم به جلو می روید و دیگر ترس برای شما معنایی ندارد. جنگجویان برای هوشیار شدن، جلوگیری از اضطراب و بالا رفتن توان جنسی از آن استفاده می کنند. حتی ممنوعیت شرعی استفاده از چنین موادی هم جلوی مصرف آنها را نمی گیرد.»
یکی از ماموران مبارزه با مواد مخدر شهر حمص از تاثیر غریب این قرص ها روی زندانیان می گوید: «آنها را کتک می زدیم ولی دردی احساس نمی کردند. زیر باد کتک بودند ولی بیشترشان می خندیدند.»
این قرص در سال 1963 اختراع شد و برای بیش فعالی و افسردگی تجویز می شد ولی بعد از مدتی در فهرست داروهای ممنوعه قرار گرفت و در بیشتر کشورهای غربی به عنوان یک ماده توهم زا شناخته می شود.
سوریه، در دورانی که درگیر جنگ داخلی شده، به مرکز تولید کاپتاگون تقلبی و صادرات آن تبدیل شده. قبل از سال 2011، مرکز اصلی تولید چنین موادی در دره بقاع لبنان بود ولی از زمان شروع جنگ داخلی در سوریه تولید در لبنان 90 درصدد کمتر شده.
هرج و مرج سوریه فضای مناسبی است تا این کارگاه ها به این کشور منتقل شوند و بدون دردسر فعالیت کنند. سوریه سال ها مسیر اصلی ترانزیت مواد مخدر از اروپا، ترکیه و لبنان به کشورهای حاشیه خلیج فارس بوده و حالا خودش تولید این مواد را هم شروع کرده.
کاپتاگون در سوریه فعلی فلقط یک ماده مخدر نیست. رضوان مرتضی، کارشناس گروه های جهادی معتقد است که قاچاق مواد مخدر، اقتصاد جنگ در این منطقه را متحول کرده است: «شبه نظامیان سوری خودشان بخشی از این مواد را مصرف می کنند و بخش زیادی از آن هم صادر می شود. یکی از مقاصد اصلی این قرص ها کشورهای حاشیه خلیج فارس است. درآمد این تجارت به آنها کمک می کند که اسلحه بخرند و عملیات نظامی شان را برنامه ریزی کنند.»
کیفی که حاوی 200 هزار قرص است، با رسیدن به مقصد 1.2 میلیون دلار سود به جیب فروشندگان می ریزد. هزینه فروش چنین حجمی از کاپتاگون فقط چند هزار دلار است. یکی از مشتریان اصلی این قرص ها عربستان سعودی است. هر سال 55 میلیون از این قرص به این کشور قاچاق می شود. البته این تنها 10 درصد از بازار قرص های توهم زای مصرفی در این کشور را تشکیل می دهد.
در بازار سوریه قیمت هر قرص کاپتاگون بین 5 تا 20 دلار است. یک روانپزشک سوری که شاهد مصرف موارد زیادی از این قرص ها بوده می گوید: «مصرف این قرص و سایر قرص های روان گردان بعد از شروع جنگ های داخلی در سوریه افزایش خیلی زیادی داشته. بعد از شروع جنگ های داخلی، شهروندان عادی هم به خاطر فشار روحی و اقتصادی مدام به سمت چنین قرص هایی رفته اند.»
مصرف کاپتاگون با افزایش چشمگیر مصرف آمفامتین ها در جهان همزمان شده که در 5 سال اخیر 4 برابر شده است. در سال 2013، پلیس لبنان 12 میلیون قرص کاپتاگون را کشف کرده است. لبنان ماه گذشته هم اعلام کرد که توانسته یکی از قاچاقچیان بزرگ کاپتاگون را دستگیر کند. 4 سال بعد از شروع درگیری های سوریه، قرصی که جنگجویان داعشی را متوهم می کند و منبع درآمدزایی آنهاست، می تواند تبدیل به رگ حیاتی این جنگ ویرانگر شود.