عقد فضولی
[سؤال 10282] 5745
بسمه تعالی 7 / 11 / 1361
محضر انور حضرت آیت الله العظمی و رهبر عظیم الشأن، حضرت امام خمینی، مدّ ظله العالی، سلام علیکم
این جانب به عقد (فقط عقد) شخصی درآمدم که چون وی دانشجو بود و از اهالی شیراز نبود و با شرایطی که برای ما به وجود آورد، فرصت تحقیق کامل از وی و خانواده اش ـ که از اهالی لنگرود و ساکن قم هستند ـ را نداشتیم و چون مهریه نیز کم و فقط 14 سکه بود لذا با توجه به فرمایشات جناب آقای صانعی که حق طلاق با اجازۀ شوهر، با زن هم می تواند باشد، یک شب قبل از عقد ـ در حالی که من و او و مادرم و پدرم و خدا حاضر بودند ـ شرط کردم که در صورتی به ازدواج حاضرم که او به من وکالت دهد که حق طلاق با من هم باشد و او نیز قبول کرد؛ اما در روز عقد، این شرط را رد کرده بود و چون من در منزل نبودم، از این موضوع اطلاع پیدا نکردم و عقد صورت گرفت، در حالی که به خدا قسم نمی دانستم که او زیر قولش زده و شرط بنده را قبول نکرده است. لذا خواهشمند است بفرمایید: آیا با این شرایط، این عقد شرعاً صحیح بوده است یا خیر؟
بسمه تعالی، اگر به وکیل خود در عقد، وکالت مطلق داده اید، عقد صحیح است و اگر وکالت داده اید که شما را با شرط مذکور عقد کند که اگر بدون شرط عقد کند وکالت به او نداده اید، عقد فضولی است.
[سؤال 10283] 5746
بسمه تعالی 1 / 5 / 1362
دفتر حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی
پس از سلام، خواهشمند است جواب مسائل ذیل را مرقوم فرمایید:
استفتائات امام خمینی (س)ج. 9صفحه 81
1. زنی، مردی را وکیل نموده جهت اجرای صیغۀ عقد موقت؛ ولی مرد، صیغۀ عقد دائم را اجرا می کند و به زن هم نمی گوید، مگر بعد از مدتی زندگی کردن. آیا این عقد، صحیح است یا خیر؟
بسمه تعالی، عقد، فضولی است؛ اگر زن اجازه کند، صحیح و الاّ صحیح نیست و با هم محرم نیستند.
2. شخصی در سفر حج، قبل از شروع مناسک، جنب می شود و غسل را فراموش می نماید. بعد از پایان اعمال و آمدن به شهر خود، یادش می آید. وظیفۀ این شخص چیست؟
بسمه تعالی، حج، صحیح است؛ ولی باید برای طواف و نمازهای عمره و حج و نساء، مراجعت نموده، انجام دهد و در صورت عدم امکان، باید نایب بگیرد.
3. منزلی جهت سکونت عالم محل، به وسیلۀ مؤمنین خریداری شده است و وقف گردیده وعالم، متدین و عامل به وظایف اسلامی است و منزل مذکور، نیاز به تعمیر دارد. آیا از زکات فطره می توان جهت تعمیر آن اقدام نمود یا خیر؟ و چنانچه از زکات فطره نشود، از سهم امام علیه السلام اجازه می فرمایند یا خیر؟
بسمه تعالی، در صورتی که عالم محل، تمکن از تعمیر خانه ندارد، زکوات فطره را به او بدهند تا صرف تعمیر خانه نماید.
[سؤال 10284] 5747
بسمه تعالی 1 / 4 / 1361
محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، سلام علیکم
رهبر بزرگ انقلاب اسلامی خواهشمند است بفرمایید: اگر پدری در جبهه باشد و همسرش دخترش را بدون اجازه او شوهر بدهد، در صورتی که شوهر دختر فاسد باشد، آیا پدر حق به هم زدن عقد را دارد یا خیر؟
بسمه تعالی، عقد دختر باکره منوط به اجازۀ پدر است و مادر در این باره ولایت ندارد و اگر پدر اجازه نکند، دختر نباید خود را تسلیم شوهرش کند و تمکین نماید، و احوط آن است که با طلاق از هم جدا شوند و آنچه ذکر شد، در موردی است که شوهر کفو باشد و اگر از او جدا شود، خوف دارد همسر مناسب پیدا نشود.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 9صفحه 82
[سؤال 10285] 5748
بسمه تعالی
در صورتی که ولیّ دختر بالغۀ رشیده، راضی به اصل ازدواج دخترش با شخصی باشد، لکن نسبت به خصوصیات ازدواج ـ از قبیل مقدار مهر و یا کیفیت جشن و تعیین زمان عقد و زمان عروسی و غیره ـ که دختر با پسر توافق نموده اند مخالفت می کند و به نحوۀ توافق آن ها رضایت نمی دهد، آیا اگر بدون رضایت و اذن ولیّ شرعی نسبت به خصوصیات مذکوره، عقد بین آن ها واقع شود، صحیح و قابل ترتیب اثر است یا نه؟
بسمه تعالی، با فرض راضی نبودن پدر نسبت به خصوصیات مورد توافق پسر و دختر، اگر باز به اصل ازدواج آن ها راضی است، عقد صحیح است؛ وگرنه صحت عقد، موقوف به اجازۀ پدر است.
[سؤال 10286] 5749
بسمه تعالی 20 / 10 / 1358
حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی
1. دختر باکره ای هنگام اجرای صیغه عقد دائم اظهار داشته: پدر و جد پدری ندارم. و عقد جاری شده اما بعد معلوم شده است اظهار زوجه دروغ است، ولیّ دارد؛ آیا این عقد چه صورت دارد، صحیح است یا خیر؟
بسمه تعالی، صحت عقد موقوف است به اجازۀ پدر یا جد پدری دختر.
2. سؤال شده در عقد دائم و یا منقطع غیر از زوجین و حضور آن ها شاهد دیگر لازم است یا خیر؟
بسمه تعالی، شاهد لازم ندارد.
[سؤال 10287] 5750
بسمه تعالی
خدمت مبارک حضرت آیت الله العظمی، امام خمینی، دام ظله
پس از عرض سلام، خواستم مسأله شرعیه ای را سؤال نمایم، که اگر دختری بالغه و رشیده و باکره، مقلد کسی باشد که ازدواج بالغۀ رشیدۀ باکره را، بدون اذن پدرش
استفتائات امام خمینی (س)ج. 9صفحه 83
تجویز می نماید و پسری هم که بالغ است، مقلد مجتهدی است که می گوید در نکاح اذن پدر زوجه، شرط در صحت نکاح است. این دو با هم ازدواج نمایند و پدر دختر هم راضی به این ازدواج نباشد. حکم این ازدواج در صورتی که از روی نسیان باشد یا عمداً و یا جهلاً باشد، چیست؟ و حکم آن را، هم در حالی که قبل از دخول باشد و هم اگر بعد از دخول باشد، بیان بفرمایید. والسلام
بسمه تعالی، پسر نمی تواند ترتیب آثار ازدواج صحیح بر این تزویج دهد مگر در صورتی که پدر دختر عقد آنان را اجازه دهد. بلی، چنانچه دخول شده باشد بعید نیست که بتوانند مجدداً بدون اذن پدر ازدواج نمایند هرچند احتیاط نباید ترک شود.
[سؤال 10288] 5751
بسمه تعالی
محضر مبارک آیت الله العظمی امام خمینی، دام ظله العالی
1: زید دختر بکر را که باکرۀ رشیده می باشد بدون اذن پدرش عقد کرد. بعد از این عقد تکلیف این زن و مرد چه می باشد؟ جواب مرحمت بفرمایید، محل ابتلا است.
بسمه تعالی، ازدواج دختر باکره موکول به اجازۀ پدر است.
2. دست و پا که از مقتولی مانده و غسل دادن ممکن نیست، آیا تیمم لازم است؟ و بر فرض لزوم، کیفیت آن چگونه است؟
بسمه تعالی، نسبت به دست جدا شده از مقتول مسلمان، احوط استحبابی تیمم دادن است و در کیفیت آن احوط آن است که زنده به دست خودش آن را تیمم دهد و با دست جدا شده هم در صورت امکان تیمم دهد.
[سؤال 10289] 5752
بسمه تعالی 20 / 9 / 1361
دفتر محترم امام بزرگوار و رهبر کبیر انقلاب در قم با درود فراوان به رهبر کبیر انقلاب و دعا به جان امام عزیز، محترماً به عرض می رساند:
استفتائات امام خمینی (س)ج. 9صفحه 84
آیا از نظر اسلامی و فتوای امام، کسی که برای یکی از اقارب ـ همانند برادر یا خواهر یا فرزندانشان و همچنین عمو و عمه و دایی و خاله ـ اجرای صیغۀ عقد بنماید اشکال دارد و یا محکوم به صحت است؟ متمنی است جواب مسأله را مرقوم فرمایید.
بسمه تعالی، اگر به وکالت از آن ها برای آن ها عقد اجرا کرده صحیح است و الاّ فضولی و موقوف به اجازۀ آن ها است.
[سؤال 10290] 5753
بسم الله الرحمن الرحیم
بنتٌ باکرةٌ اُکرهت علی القبول فی عقد النکاح بالإغراء وغیرها. وقد تمّ العقد بمحضر جملة من المؤمنین. فإن کانت البنت لازالت غیر راضیة بالزوج، فهل یبقی العقد صحیحاً؟ وکذلک المهر الحاضر الذی کتب بالعقد بأنّه سلّم إلی أهلها، لم یستلم. فهل یجب علی العاقد فی حالة بطلان العقد أن یسلم نصف المهر أم علی المصالحة؟ وإن کان العاقد قد أعطی بعض الهدایا إلی ذویها، هل تُعطی له إذا طالب بها؟ والسلام
بسم الله الرحمن الرحیم، إن اُجری العقد علیها بمباشرة أبیها أو جدّها أو بالوکالة من أحدهما وکان الزوج فی نظر ولیّها کفواً لها، فالعقد صحیح ولیس لها الخیار فیه، وإلاّ فالعقد فی مفروض السؤال فضولی، موقوف علی إجازتها ولا عبرة بکتابة استلام المهر، بل علی فرض صحّة العقد، یجب علی الزوج تسلیم المهر إلیها، وعلی فرض بطلان العقد، لا موضوع للمهر، وفی الهدایا یکون لمهدیها الرجوع فیها، ما دامت باقیة بعینها، بشرط أن لا تکون قرابة بین المهدی والمهدی له وإلاّ فلیس له الرجوع فیها.
[سؤال 10291] 5754
بسمه تعالی
اگر مردی با دختر باکره ای ـ بدون اذن پدرش ـ ازدواج کرد و از او اولاد پیدا کرد. اگر بعد از اولاد آوردن، پدر دختر آن عقد را اجازه دهد در حلیت کافی است یا خیر و
استفتائات امام خمینی (س)ج. 9صفحه 85
آیا فرق است بین اولاد آوردن و قبل از پیدا شدن حمل یا خیر؟
بسمه تعالی، با اجازه پدر، صحیح می شود و فرقی نیست.
[سؤال 10292] 5755
بسمه تعالی 2 / 4 / 1361
حضرت امام خمینی
دختر و پسری عقد دائم را خودشان با قرائت صحیح از روی رسالۀ امام خمینی خوانده اند و بر اساس همین عقدی که جاری نموده اند مدت ها با یکدیگر هم بستر و هم آغوش شده و روابط محرمانۀ زناشویانه داشته اند، ولی پسر برای حفظ بکارت دختر جهت عروسی که در جامعه معمول است، از دخول خودداری کرده است؛ اما با هم هم خوابی بسیار داشته اند. بعد از چند ماه یک روز دختر می خواسته به جایی برود، چون پسر با رفتن دختر بدان جا موافق نبوده است، با استناد به رسالۀ امام مبنی بر این که خروج زن از منزل بدون اجازۀ شوهر صحیح نیست، از دختر می خواهد که بدان جا نرود، ولی دختر با اظهار این که بعضی از احکام را قبول ندارد، از منزل خارج و به جایی که می خواسته می رود؛ و به دلایلی از قبیل پیشنهاد پسر مبنی بر این که در منزل، آقایان در اتاقی جدا و خانم ها در اتاقی دیگر (به هنگام میهمانی ها) جداگانه بنشینند تا موازین شرعی بین افراد نامحرم رعایت شود، این مسائل به اطرافیان و فامیل های خانوادۀ دختر خوش نمی آید و به مرور زمان کار به جایی می کشد که یک روز دختر به دادگاه مراجعه می کند و اظهار می دارد که من (زوجه) عقد دائم را برای این خواندم که به زوج محرم بشوم و با زوج به عقد دائم شرعی با مهریۀ یک صد و پنجاه هزار تومان زن و شوهر شده ایم؛ ولی حالا چون زوج حاضر به طلاق نیست، در صورتی به او تمکین می نمایم که همۀ مهریه و نفقۀ ایام گذشتۀ مرا نقداً فی المجلس بپردازد؛ و پسر می پذیرد که مهریه و نفقۀ ایام گذشتۀ او را فی المجلس بپردازد. بعد از حدود یک ماه که از این قضیه می گذرد، دوباره دختر با راهنمایی و دیکتۀ دیگران که او را علیه زوج
استفتائات امام خمینی (س)ج. 9صفحه 86
تحریک می نمودند، به دادگاه مراجعه می نماید و اظهار می دارد که چون هنگام جاری نمودن عقد، قصد انشا و معنای کلمات را نمی دانستم، لذا عقد باطل است و خود را زن او نمی دانم و تقاضای اعلام بطلان عقد را دارم.
آیا این عقد را می توان باطل اعلام نمود؟ او (دختر) بعد از تقاضای مهر و نفقه، یک بار هم از دادگاه مجدداً تقاضا نموده است که چون از نظر نفقه در مضیقه هستم، خواهش می کنم هرچه زودتر شوهرم را برای دریافت نفقه، به دادگاه جلب نمایید و نفقه مرا از وی دریافت و به من (زوجه) بدهید؛ و پیرو همین موضوع، پسر مبلغ نفقۀ مربوطه را به دادگاه تحویل می دهد (چون دختر هنوز در منزل پدرش است).
از محضر حضرت امام خمینی تقاضا می شود نظر و فتوای حضرتشان را به این جانب ابلاغ فرمایند که حکم در مورد مسأله فوق چیست؟ آیا عقد صحیح است؟ و یا می شود آن را باطل اعلام نمود؟
ضمناً چون خانوادۀ دختر هم، آن ها را زن و شوهر می دانستند و به یکدیگر محرمشان می دانستند، بر همین اساس قبل از بروز اختلاف، یک روز مادر دختر یعنی همسر پدر دختر، در حضور دخترش اقدام به بوسیدن آن پسر (زوج آن دختر) می نماید و این هم عملی بر اساس یک عقد صحیح بوده است که مادر دختر انجام داده بوده است و حالا بعد از چندین ماه یکباره تازه مسلمان شده اند و همان عقد را باطل می دانند و...! به امید پیروزی جهانی اسلام، منتظر جواب از امام خمینی
بسمه تعالی، در فرض سؤال، اگر با اذن پدر عقد واقع شده یا بعد از عقد اجازه داده، عقد صحیح است و باید رعایت حقوق زوجیت را بنمایند و زن در صورت نشوز حق نفقه ندارد.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 9صفحه 87